“When we destroy ecosystems and extinguish species, we degrade the greatest heritage this planet has to offer and thereby threaten our own existence.”
E.O. Wilson (Future of Life)
പ്രകൃതിദത്തമായ ആവാസവ്യവസ്ഥകളുടെ നാശവും തന്മൂലമുള്ള ജൈവവൈവിധ്യശോഷണവും ജലദൗർലഭ്യവും ഇന്ന് മാനവരാശി നേരിട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സുപ്രധാന പ്രശ്നങ്ങളാണ്. ജലസംരക്ഷണത്തിലും ജൈവവൈവിധ്യ സംരക്ഷണത്തിലും വനങ്ങൾക്കെന്നപോലെ തന്നെ കുന്നുകൾ, വയലുകൾ, തണ്ണീർത്തടങ്ങൾ തുടങ്ങിയ ആവാസവ്യവസ്ഥകൾക്കും നിർണ്ണായക പങ്ക് വഹിക്കാനുണ്ട്.
കേരളത്തിൽ ചെങ്കൽക്കുന്നുകൾ കാണപ്പെടുന്നത് പ്രധാനമായും ഉത്തര കേരളത്തിലാണ്. മഞ്ചേശ്വരം മുതൽ മലപ്പുറം വരെ. കണ്ണൂർ-കാസർകോഡ് ജില്ലകളിലെ 16 നദികളിൽ (മഞ്ചേശ്വരം പുഴ മുതൽ മയ്യഴിപ്പുഴ വരെ) ഷിറിയ, ചന്ദ്രഗിരി, കാര്യങ്കോട്, കുപ്പം, വളപട്ടണം പുഴ എന്നിവ ഒഴികെയുള്ള നദികളെല്ലാം ഉത്ഭവിക്കുന്നത് ഇടനാടൻ ചെങ്കൽക്കുന്നുകളിൽ നിന്നാണ്. ചെങ്കൽക്കുന്നുകൾ കേവലം തരിശുനിലങ്ങളല്ലെന്നും അതീവ ജലാഗിരണശേഷിയുള്ള അതുല്യമായ ഒരു ആവാസവ്യവസ്ഥയാണെന്നും അവ അതീവ സമ്പന്നമായ ജൈവവൈവിധ്യം കാത്തു സൂക്ഷിക്കുന്നുണ്ടെന്നും നാം തിരിച്ചറിയുന്നത് അടുത്ത കാലത്തു മാത്രമാണ്.
ഒരു കാലത്ത് നിത്യഹരിത സസ്യസമൂഹങ്ങൾ നിറഞ്ഞു നിന്നിരുന്ന ഇടനാടൻ കുന്നുകൾ മനുഷ്യന്റെ നിരന്തരമായ ഇടപെടലുകൾ മൂലം മുൾപൊന്തകളും പുൽമേടുകളുമായി തീർന്നു. മഴക്കാലത്ത് പച്ചപ്പ് നിലനിൽക്കുന്ന കുന്നുകളും ചെങ്കൽപ്പാറപ്പരപ്പുകളും വേനൽക്കാലത്ത് പൊതുവെ ഉൗഷരമായി കാണപ്പെടുന്നു.
ചെങ്കൽക്കുന്നുകളെക്കുറിച്ചുള്ള ഗൗരവമായ പഠനങ്ങൾക്ക് തുടക്കമിടുന്നത് കണ്ണൂർജില്ലയിലെ മാടായിപ്പാറയിലാണ്, കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാന ദശകത്തിൽ. മാടായിപ്പാറയിൽ ഏതാണ്ട് നാലു പതിറ്റാണ്ടിലധികമായി തുടർന്നു വന്നിരുന്ന ചൈനാക്ലേ ഖനനവും പിന്നീട് തൊണ്ണൂറുകളിൽ നടത്താൻ പദ്ധതിയിട്ടിരുന്ന ലിഗൈ്നറ്റ് ഖനനവും കാരണം ഇല്ലാതായേക്കാവുന്ന ഇൗ പാറപ്പരപ്പിനെ സംരക്ഷിക്കണമെന്ന ആശയം ഉരുത്തിരിയുന്നത് ഇക്കാലത്താണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ പരിസ്ഥിതി വിദ്യാഭ്യാസസംഘടനയായ SEEK ഇൗ പ്രദേശത്ത് നടത്തിയ പഠനങ്ങളാണ് ഉത്തര കേരളത്തിലെ ചെങ്കൽക്കുന്നുകളുടെ ചരിത്ര-സാംസ്കാരിക-പാരിസ്ഥിതിക പ്രാധാന്യത്തെക്കുറിച്ച് മനസ്സിലാക്കുന്നതിന് സഹായിച്ചത്.
കേരളത്തിലെ പുൽമേടുകളെ പൊതുവെ ഉയർന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ പുൽമേടുകളെന്നും (High elevation grass lands) താഴ്ന്നപ്രദേശങ്ങളിലെ പുൽമേടുകളെന്നും (Low elevation grass lands) തരം തിരിക്കാം. ഉത്തര മലബാറിലെ ചെങ്കൽപ്പരപ്പുകൾ രണ്ടാമത്തെ വിഭാഗത്തിൽപ്പെടുന്നു. കുന്നിൻചെരിവുകളിൽ വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് നിലനിന്നിരുന്ന വനങ്ങളുടെ ശേഷിപ്പുകളെന്ന നിലയിൽ മുൾപ്പൊന്തകളും കണ്ടുവരുന്നുണ്ട്. ചെങ്കൽക്കുന്നുകളുടെ ചെരിവുകൾ നിത്യഹരിതവനത്തിന്റെ ചെറുശേഷിപ്പുകളാണ്.
കോഴിക്കോടിന്റെ സസ്യവൈവിധ്യപഠനത്തിന്റെ ഭാഗമായി (1982) ഇടനാടൻ ചെങ്കൽക്കുന്നുകളിലെ സസ്യങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങൾക്ക് തുടക്കം കുറിക്കുന്നത് ഡോ. കെ.എസ്. മണിലാലും, ഡോ. വി.വി. ശിവരാജനുമാണ്. തുടർന്ന് 1985-ൽ കാസർകോഡിലെ കുന്നിൻപ്രദേശങ്ങളിൽ ഡോ. അൻസാരി സസ്യപഠനം നടത്തുകയുണ്ടായി. മാടായിപ്പാറയിലെ സസ്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് ആദ്യത്തെ പഠനങ്ങൾ നടത്തിയ ഡോ. വി.വി. ശിവരാജൻ, കെ.ടി. ജോസഫ് (1990), ഡോ. എ.കെ. പ്രദീപ് മുതൽപേർ (1990-91), പ്രൊഫ. പി.വി. മധുസൂദനൻ, എൻ.പി. സിങ് (1992) എന്നിവർ ഇവിടെനിന്ന് നാലു പുതിയ സപുഷ്പി സസ്യങ്ങൾ കണ്ടെത്തുകയുണ്ടായി. കൃഷ്ണനെയ്തൽ (Nymphoides krishnakesara), ഏകസുമം (Justicia ekakusumaa), മലബാർ റൊട്ടാല (Rotala malabarica), പാറമുള്ള് (Lepidagathis keralensis) എന്നിവയ്ക്കു പുറമേ മുലചുരത്തി (Euphorbia katrajensis var kasaragodensis) എന്ന സസ്യവും ഇവിടെ നിന്ന് കണ്ടെത്തുകയുണ്ടായി.
കണ്ണൂർ-കാസർകോഡ് ജില്ലകളിലെ ചെങ്കൽക്കുന്നുകളിൽ മാത്രം 800-ൽ അധികം സപുഷ്പി സസ്യങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഇതിൽ 60-ൽ അധികം പുൽവർഗസസ്യങ്ങളാണ്. പശ്ചിമഘട്ടത്തിൽ മാത്രം കാണപ്പെടുന്ന 39 സ്ഥാനിക പുൽവർഗസസ്യങ്ങളിൽ 13 ഇനങ്ങൾ ചെങ്കൽക്കുന്നുകളിൽ മാത്രം വളരുന്നവയാണ്. ഇവയിൽ Arundinella
cannanorica, Ischaemum ജനുസ്സിൽപ്പെടുന്ന ഏഴിനങ്ങൾ, Coelachne madayensis, Isachne bhattii എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.
ചെങ്കൽപ്പാറപ്പരപ്പുകളിലും കുന്നുകളിലും കാണപ്പെടുന്ന സസ്യങ്ങളിൽ ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലെ സ്ഥാനികങ്ങളായ 65 സ്പീഷീസുകളും കേരളത്തിൽ മാത്രം കാണപ്പെടുന്നു. 30 സ്പീഷീസുകളും പശ്ചിമഘട്ടത്തിലെ സ്ഥാനികളായ 60 സസ്യങ്ങളും പെടുന്നുണ്ട്. വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്നതും സ്ഥാനികങ്ങളുമായ നായുരിപ്പ് (Hopea ponga), കാനക്കരീരം (Capparis rheedei), ലോഹിതപ്പൂ (Neanotis rheedei), പട്ടിലവള്ളി (Neuropeltis malabarica), കുഞ്ഞതിരാണി (Osbeckia muralis), കണ്ണാരംവള്ളി (Aspidopterys canarensis), മലന്തുടലി (Pterospermum rubiginosum) തുടങ്ങിയ സസ്യങ്ങളേയും ഇൗ മേഖയിൽ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇരപിടിയൻ സസ്യങ്ങളായ കാക്കപ്പൂക്കളുടെ (Utricularia spp.) സ്പീഷീസുകളും അഴുകണ്ണി (Drosera sp.) യുടെ രണ്ടു സ്പീഷീസുകളും ചെങ്കൽക്കുന്നുകളിൽ ഇൗർപ്പമുള്ള കാലത്ത് കാണപ്പെടുന്നു. കാക്കപ്പൂക്കൾ (Utricularia reticulata) ചെങ്കൽപ്പാറപ്പരപ്പുകളെ ഒാണക്കാലത്ത് നീല പരവതാനി അണിയിക്കാറുണ്ട്.
അതിപുരാതനകാലം മുതൽ നിലനിന്നുപോരുന്ന ക്ലബ് മോസ് (Club moss) വിഭാഗത്തിൽപ്പെടുന്ന എെസോയെറ്റസ് കോറമണ്ടലീന എന്ന സസ്യത്തെയും ഇവിടെ കാണാവുന്നതാണ്. ഇതിനുപുറമെ ഒാഫിയോ ഗ്ലോസം ജനുസ്സിൽപ്പെട്ട മൂന്നിനം പന്നൽച്ചെടികളും മഴക്കാലത്ത് കാണാറുണ്ട്.
മഴക്കാലത്തോടെ പാറപ്പരപ്പുകൾക്ക് ജീവൻ വെക്കുകയും ഹ്രസ്വകാലികങ്ങളായ ഒട്ടേറെ ചെറുസസ്യങ്ങൾ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും ചെയ്യും. അന്തിയാകുമ്പോൾ മിഴിതുറക്കുന്ന അന്തിപ്പൂക്കളും (ആറുമണിപ്പൂ Rhamphicarpa longiflora), ചെറുജസ്റ്റീഷ്യയും (Justicia japonica), കുഞ്ഞിക്കോളാമ്പിപ്പൂക്കളും ഇക്കാലത്ത് സജീവമാണ്. വേരുകൾക്ക് അമൃതാഞ്ജൻ ഗന്ധമുള്ള അമൃതാഞ്ജൻ ചെടി (Polygala elongata) യും നീല അമൃതാഞ്ജൻ ചെടി (Salamonia ciliata) യും പൂമ്പാറ്റച്ചെടിയും (Geissaspis tenella) ലോഹിതപ്പൂക്കളും മഴക്കാലത്ത് സമൃദ്ധിയോടെ വളരുന്നവയാണ്. പുൽച്ചെടികളുടെ മൂലപരാദസസ്യങ്ങളായ സൈ്റ്റ്രഗയുടെ മൂന്ന് ഇനങ്ങൾ – പാറക്കൊങ്ങിണി/അള്ളാൻകിഴങ്ങ് (Striga gesneroides), കാലുപുളപ്പൻ (Striga asiatica), തിടുവൻ (Striga angustifolia) തുടങ്ങിയവ കുന്നുകളിൽ കാണപ്പെടുന്നുണ്ട്. കൂടാതെ കാട്ടെള്ള് (Sesamum indicum), മയൂരശിഖ (Celosia argentia), നീർമുറി (Alysicarpus bupleurifolius) എന്നിവയും പാറപ്പരപ്പുകളിൽ വളരുന്നു.
മുൾപ്പൊന്തകളിൽ വെള്ളരി കുടുംബക്കാരായ ഒട്ടേറെ വള്ളിച്ചെടികൾ കയറിപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്നതുകാണാം. ഇവയിൽ കാട്ടുപടവലം (Trichosanthes sp.), കറുവച്ചക്ക (Solena amplexicaulis), കുറുക്കൻവെള്ളരി (Mukia maderaspatana), എെവിരൽക്കോവ (Dyplocyclos palmatus) എന്നിവ ഒൗഷധസസ്യങ്ങൾ കൂടിയാണ്.
ചെങ്കൽകുന്നുകളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ചേര് (Holigarna arnottiana), ചിറ്റിലപ്ലാവ് (Pterospermum rubiginosum), മരച്ചെക്കി (Ixora malabarica), മരോട്ടി (Hydnocarpus pentandra), മലയിലഞ്ഞി (Chionanthus malaelengi) എന്നിവ പശ്ചിമഘട്ടത്തിലെ സ്ഥാനിക വൃക്ഷങ്ങളാണ്. കൂടാതെ ആനവളർ (Ancistrocladus heyneanus), കാർത്തോട്ടി (Capparis zeylanica), ചെറുകരീരം (Capparis floribunda), കാനക്കരീരം (Capparis rheedei), ജടവള്ളി (Dalbergia horrida), കുരീൽ (Connarus wightii), വലിയ കുരീൽ (Connarus paniculatus), കമ്മട്ടിവള്ളി (Kammettia caryophyllata), കൊറിന്തിപ്പാണൽ (Polyalthia korinti), ഏകനായകം (Salacia fruticosa), പൊൻകുരണ്ടി (Salacia chinensis), കറ്റടിനായകം (Loeseneriella arnottiana) തുടങ്ങിയ കുറ്റിച്ചെടികളും വള്ളികളും പല കുന്നുകളിലും സാധാരണ കാണപ്പെടുന്നവയാണ്. വനദേവത (Malabar Tree Nymph) എന്ന ചിത്രശലഭത്തിന്റെ ലാർവാഭക്ഷണസസ്യമായ മാലതീലത (Aganosma cymosa) മാടായിപ്പാറയിൽ വളരുന്നുണ്ട്.
കുന്നുകളിലെ വരണ്ട പ്രദേശങ്ങളിലാണ് കഠാരമുള്ള്, അകോരി, കൽമരം, പുണ്യാവ, അങ്കോലിക തുടങ്ങിയ ചെറുവൃക്ഷങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നത്.
അടുത്തകാലത്തായി ചെങ്കൽകുന്നുകളിലെ സസ്യ വൈവിധ്യത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ പഠനങ്ങൾ നടക്കുകയുണ്ടായി. തൽഫലമായി ഇരുപതിലധികം പുതിയ സപുഷ്പി സസ്യങ്ങളെ ഇൗ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്താനായിട്ടുണ്ട്. 2012-ൽ കാസർകോഡ് ജില്ലയിലെ ചീമേനിയിൽ നിന്ന് ചീമേനിച്ചൂത് (Eriocaulon cheemenianum), മാടായിപ്പാറയിൽ നിന്ന് മാടായിച്ചൂത് (Eriocaulon madayiparense), കാസർകോഡ് പെർമുദെയിൽ നിന്ന് തുളുനാടൻ റൊട്ടാല (Rotala tulunadensis), സീതംഗോളിയിൽ നിന്ന് സീതാംഗോളി ജീരകപ്പുല്ല് (Canscora bhattiana), പേരിയയിൽ നിന്ന് മലബാർ പോളത്താളി (Crinum malabaricum), മാടായിപ്പാറയിൽ നിന്ന് മാടായി ലിൻഡേർനിയ (Lindernia madayiparense) എന്നീ പുതിയ സസ്യങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.
2013-ൽ കാനായിക്കാനത്തുനിന്ന് കാനായി റൊട്ടാല (Rotala khaleeliana), മീൻകുളം റൊട്ടാല (Rotala meenkulamensis), കാസർകോഡുനിന്ന് കാസർകോഡ് റൊട്ടാല (Rotala
Kasaragodensis), കാനായിക്കാനത്തുനിന്ന് കണ്ണൂർ ചൂത് (Eriocaulon kannurense), മാടായിപ്പാറയിൽ നിന്ന് സീലാക്നി (Coelachne
madayensis), കുഞ്ഞിക്കോളാമ്പി (Parasopubia hofmannii), വെളുത്ത കുഞ്ഞിക്കോളാമ്പി (Parasopubia hofmanii var. albiflora) എന്നിവ കണ്ടെത്തിയതും ചെങ്കൽകുന്നുകളിൽ നിന്നുതന്നെ.
2016-ൽ മാടായിപ്പാറയിൽ നിന്ന് പൊക്കുടക്കീച്ചിപ്പുല്ല് (Firmbristrylis pokkudaniana), ഉൗരത്തൂർ (കല്യാട്) പാറയിൽ നിന്ന് കല്യാട് കടുപ്പുല്ല് (Isachne bhatti), കാസർകോഡ് നിന്ന് Lobelia lammersiana, Blyxa kasaragodensis, ബാലനെയ്തൽ (Nymphoides balakrishnanii), പാലിനെയ്തൽ (Nymphoides palyii), മുള്ളൻ കൃഷ്ണ നെയ്തൽ (Nymphoides krishnakesara var. bispinosa ) എന്നിവയും ചെങ്കൽക്കുന്നുകളിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.
തലശ്ശേരി ഗവ. ബ്രണ്ണൻ കോളേജിലെ സസ്യശാസ്ത്ര അദ്ധ്യാപകനായ ഡോ. സി. പ്രമോദിന്റെ പഠനത്തിൽ മാടായിപ്പാറയിൽ മാത്രം 665 സപുഷ്പി സസ്യങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിൽ അഞ്ചു സ്പീഷീസ് കേരളത്തിൽ ആദ്യമായി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെടുന്നവയാണ്. കൂടാതെ വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന നൂറ്റി ഇരുപതോളം സസ്യങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്.
ചെങ്കൽക്കുന്നുകളും ചെങ്കൽപ്പാറപ്പരപ്പുകളും അതിസമ്പന്നമായ ജൈവവൈവിധ്യം കാത്തു സൂക്ഷിക്കുന്നുണ്ട് എന്നതിന് ഏറ്റവും നല്ല ഉദാഹരണം മാടായിപ്പാറയാണ്. കണ്ണൂർ ജില്ലയുടെ മൊത്തം വിസ്തൃതി (3,670 ച.കി.മീ) യുടെ 0.01 ശതമാനം (3.65 ച.കി.മീ) മാത്രം വരുന്ന ഇവിടെ ജില്ലയിലെ ആകെ സസ്യവൈവിധ്യത്തിന്റെ (1,132) 58.78 ശതമാനം (665) കാണപ്പെടുന്നുണ്ട് എന്നത് ഇത്തരം ആവാസവ്യവസ്ഥയുടെ ജൈവികവും പാരിസ്ഥിതികവുമായ പ്രാധാന്യത്തിന്റെ തെളിവുകളാണ്.
ചെങ്കൽക്കുന്നുകൾ തരിശുനിലങ്ങളാണെന്ന പരമ്പരാഗത സങ്കൽപ്പത്തെ തിരുത്തുകയാണ് ഇവിടുത്തെ ജൈവവൈവിധ്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങൾ. കാലവർഷത്തിന്റെ വരവോടെ അസംഖ്യം ഹ്രസ്വ കാലിക-വാർഷിക ഒാഷധികൾ മുൻവർഷങ്ങളിൽ നിന്നും ഉയിരെടുത്ത് പാറപ്പരപ്പിൽ താൽക്കാലികമായി രൂപം കൊള്ളുന്ന ചതുപ്പുകളിലും ചെറുനീർക്കുഴികളിലും ജലാശയങ്ങളിലും ജീവന്റെ-പുഷ്പങ്ങളുടെ വർണപ്രപഞ്ചം തീർക്കുന്നു. കേവലം ജൈവവൈവിധ്യത്തിന്റെ കണക്കുകൾക്കുപരി, പാരമ്പര്യത്തിന്റെ അനന്യത ഇൗ ജീവസമൂഹങ്ങളെ അമൂല്യങ്ങളാക്കുന്നു. ചെങ്കൽപ്പാറകളെ വിഭവങ്ങളായും വ്യവസായിക അസംസ്കൃത വസ്തുക്കളായും ഉൽപ്പന്നങ്ങളായും കാണുന്ന വ്യാവസായിക-വികസന യുക്തിക്ക് വഴങ്ങി ഇവ എന്നെന്നേക്കുമായി നഷ്ടപ്പെടുത്താൻ അനുവദിച്ചുകൂടാ. അതിലോലവും അതിസമ്പന്നവുമായ ഇത്തരം ആവാസവ്യവസ്ഥകളെ ഉന്മൂലനം ചെയ്തുകൊണ്ട് നടക്കുന്ന ഖനനങ്ങൾ ഭരണാധികാരികളുടെ പാരിസ്ഥിതിക അവിവേകത്തിനും യുക്തിരാഹിത്യത്തിനും ഉദാഹരണങ്ങളാണ്.